بررسی نقاط کلیدی حساس به شوری در گندم با استفاده از فلوئورسانس سریع کلروفیل a، مکانیسم‌های دفاعی و شاخص‌ پایداری غشا

با توجه به اهمیت گندم در تغذیه جامعه بشری و پراکنش وسیع شوری در اراضی کشاورزی، رقم کرج 3 گندم نان با هدف بررسی برخی نقاط ضعف و قوت آن در پاسخ به شوری انتخاب و به روش هوا کشت پرورش یافت. پس از رسیدن گیاهچه‌ها به مرحله 4 تا 5 برگی، گیاهچه­ها به مدت 10 روز در تنش شوری 200 میلی مولار قرار گرفتند. بعد از سپری شدن زمان مذکور میزان فلوئورسانس سریع کلروفیلa، فعالیت آنزیم‌های درگیر در مکانیسم‌های دفاعی گیاه، شاخص‌های مرتبط با تنش اکسیداتیو و شاخص پایداری غشا اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که فعالیت آنزیم‌ سوپر اکسید دیسموتاز کل و آیزوزیم‌های آن در شرایط تنش شوری تغییر معنی‌داری نداشتند. بعلاوه فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در شرایط تنش شوری افزایش داشت. با وجود افزایش معنی‌دار آنزیم‌های جمع‌آوری کننده پراکسید هیدروژن، این متابولیت سمی در سلول‌های برگ در اثر شوری تجمع یافت. همچنین در اثر شوری میزان پراکسیداسیون لیپیدی و شاخص پایداری غشا بطور معنی‌داری تغییر نمود. بررسی میزان سدیم و پتاسیم در رقم کرج3 نشان داد که علی رغم افزایش معنی‌دار سدیم و کاهش قابل ملاحظه پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم در شرایط شوری نیز بیشتر از یک بود. بررسی شاخص‌های مرتبط با فلوئورسانس سریع کلروفیل a نیز نشان داد که تنها پارامتر Fv/Fm در اثر شوری کاهش یافته‌است. لذا نتایج حاصل حاکی از آنست که گزینش ارقام متحمل به شوری تنها با استفاده از شاخص Fv/Fm  چندان معتبر نبوده و بهتر است همزمان از شاخص‌های دیگر بویژه شاخص عملکرد استفاده گردد. همچنین فتوسیستم II در رقم کرج3 حساس به شوری نیست. احتمال می‌رود که علت تجمع پراکسید هیدروژن و وقوع تنش اکسیداتیو، علی‌رغم افزایش فعالیت آنزیم‌های جمع‌آوری کننده آن ناشی از عدم افزایش فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و آیزوزیم‌های آن باشد.